ایزوپروپیل الکل یک حلال با تبخیر سریع است که به طور گسترده در صنایع شیمیایی، دارویی و پتروشیمی استفاده می شود. این الکل به دلیل خواص ضدعفونی کننده اش برای مصارف پزشکی شناخته شده است. به دلیل توانایی قابل توجه آن در تبخیر طی تماس باقیمانده‌ای روی پوست یا سایر سطوح باقی نمی‌گذارد. این یک مزیت برای محصولات پاک کننده، به ویژه برای لوازم و قطعات الکترونیکی است.
خواص شیمیایی ایزوپروپیل الکل
ایزوپروپیل الکل کمتر با نام شیمیایی ایزوپروپانول شناخته می شود که دارای سه کربن و یک گروه هیدروکسیل (OH) در ساختار خود است. در سطح صنعتی، الکل از واکنش شیمیایی حاصل از هیدراتاسیون پروپیلن به روش های مختلف به دست می آید که به صورت یک ماده شیمیایی، آب و الکل حاصل می شود. نقطه جوش و ذوب بسیار وسیعی دارد، بنابراین استفاده از آن در صنعت و در فرمولاسیون سایر محصولات حائز اهمیت است.
خواص مهم ایزوپروپیل الکل
- فوق العاده قابل اشتعال است
- بی رنگ است و بویی تند اما مطبوع دارد.
- می تواند در تماس با محیط اکسید شده و به استون تبدیل شود.
کاربردهای ایزوپروپیل الکل
کاربرد آن به حدی گسترده است که می توان آن را بر اساس حوزه یا فعالیت هایی که در آن استفاده می شود طبقه بندی کرد. این الکل عمدتاً در موارد زیر مورد استفاده قرار می گیرد:
- در آزمایشگاه های شیمیایی به عنوان شاخص واکنش ها و حلال برای معرف های شیمیایی.
- در پزشکی برای ضدعفونی کردن سطوح و حتی استریل کردن برخی از وسایل پرکاربرد.
- در صنایع آرایشی و بهداشتی و محصولات خانگی برای ساخت تونیک، عطر و لوسیون پوست.
کاربردهایی خانگی
- برای جلو گیری از یخ زدگی شیشه های ماشین می توانید به راحتی با چند قطره ایزوپروپیل الکل (مقداری را در یک بطری اسپری بریزید) آن را یخ زدایی کنید.
- در از بین بردن برچسب ها و باقی مانده های چسبنده بسیار عالی است. برای جدا کردن برچسب ها، مقداری ایزوپروپیل الکل روی آن اسپری کنید و اجازه دهید 10 دقیقه بماند.
- برای چربی زدایی مقداری را روی پارچه بریزید و با آن روی هود اجاق گاز، اجاق گاز و غیره را پاک کنید. پس از آن نیازی به آبکشی نیست زیرا تقریباً بلافاصله خشک می شود.
- اثر انگشت و لکه های آزار دهنده را به راحتی پاک می کند. اگر روی لباستان جوهر ریخت، سعی کنید محل را برای چند دقیقه با آن مالش دهید و سپس طبق معمول بشویید.
می توان از آن برای تهیه خوشبو کننده هوا استفاده کرد. 4/1 فنجان ایزوپروپیل الکل را با تقریباً 20 قطره اسانس ترکیب کنید، سپس 1 فنجان آب مقطر اضافه کنید و دوباره مخلوط کنید. اجازه دهید مخلوط چند روز بماند و سپس در صورت نیاز استفاده کنید.
برای تهیه یک ضدعفونی کننده ساده دست، 3 قسمت از آن و 1 قسمت ژل آلوئه ورا را با هم مخلوط کنید. می توانید پس از خرد کردن پیاز یا سیر از آن استفاده نمایید، بوی آنها را درست مانند یک ضدعفونی کننده از بین می برد.
نکات ایمنی ایزوپروپیل الکل
ایزوپروپیل الکل بسیار مفید است و در طیف گسترده ای از صنایع به طور روزانه استفاده می شود. اما این بدان معنا نیست که این محلول بی ضرر است. در واقع، ایزوپروپیل الکل در صورت استفاده نادرست می تواند یک ماده بسیار خطرناک باشد. این محلول هنگام استنشاق به طور بالقوه خطرناک است. می تواند از طریق پوست جذب شود و باعث مسمومیت با الکل شود و همچنین بسیار قابل اشتعال است. بنابراین، اگر از ایزوپروپیل الکل استفاده می کنید، باید از نحوه انجام صحیح کار با آن آگاه باشید.
مسمومیت با این الکل شامل هر چیزی از علائم نسبتاً جزئی مانند سردرد، حالت تهوع و سرگیجه تا عوارض جانبی بسیار جدی تر مانند مشکلات تنفسی، تشنج و در نهایت مرگ می شود. موانع ایمنی مانند لباس های محافظ و دستکش به همراه عینک ایمنی برای محافظت از چشم ها توصیه می شود. اگر فرد به اندازه کافی محافظت شود، خطرات مربوط به استفاده از این الکل به حداقل می رسد.
نحوه نگهداری ایزوپروپیل الکل
ایزوپروپیل الکل قابل اشتعال است و باید بر این اساس نگهداری شود. این مایع را همیشه در یک بطری با برچسب واضح و در یک کابینت مخصوص ضد شعله و به دور از هرگونه منبع اشتعال زا نگهداری کنید. شایان ذکر است که این فقط خود مایع نیست که باید از شعله های آتش دور نگه داشته شود. بخارات ایزوپروپیل الکل نیز قابل اشتعال هستند و در صورت عدم استفاده صحیح از محلول می توانند به سرعت باعث آتش سوزی شوند.